بَاب
فِي
الْمَرْأَةِ
هَلْ
تَنْقُضُ
شَعْرَهَا
عِنْدَ
الْغُسْلِ
99. Kadın Gusl Ederken
Örülü Saçlarını Çözmeli Mi?
حَدَّثَنَا
زُهَيْرُ
بْنُ حَرْبٍ
وَابْنُ السَّرْحِ
قَالَا
حَدَّثَنَا
سُفْيَانُ
بْنُ
عُيَيْنَةَ
عَنْ
أَيُّوبَ
بْنِ مُوسَى
عَنْ سَعِيدِ
بْنِ أَبِي
سَعِيدٍ عَنْ
عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
رَافِعٍ
مَوْلَى أُمِّ
سَلَمَةَ
عَنْ أُمِّ
سَلَمَةَ
أَنَّ امْرَأَةً
مِنْ
الْمُسْلِمِينَ
وَقَالَ زُهَيْرٌ
أَنَّهَا
قَالَتْ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
إِنِّي امْرَأَةٌ
أَشُدُّ
ضُفُرَ
رَأْسِي
أَفَأَنْقُضُهُ
لِلْجَنَابَةِ
قَالَ
إِنَّمَا
يَكْفِيكِ
أَنْ
تَحْفِنِي
عَلَيْهِ
ثَلَاثًا وَقَالَ
زُهَيْرٌ
تُحْثِي
عَلَيْهِ
ثَلَاثَ حَثَيَاتٍ
مِنْ مَاءٍ
ثُمَّ
تُفِيضِي
عَلَى
سَائِرِ
جَسَدِكِ
فَإِذَا
أَنْتِ قَدْ
طَهُرْتِ
Ebu Davud'un Zuheyr b.
Harb ve ibnu's-Serh'ten Rivayet ettiği hadiste Ümmü Seleme (r.anha) şöyle
demiştir; "Müslümanlardan bir kadın
-Züheyr, dedi ki; Ümmü Seleme kendisi-
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e: "Ya Resullah, ben
saçımı bağlayan bir kadınım. Cünuplükten dolayı (yıkanacağımda) onu çözeyim
mi?" dedi. Resullah (sallallahu aleyhi ve sellem):
"Başına sadece üç
avuç su dökmen sana kafidir" cevabını verdi."
Züheyr bu kısmı,
"Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) "Başa üç avuç su dökmen
kafidir. Sonra da (suyu) bedeninin geri kalan kısmına dökersin işte o zaman sen
temizlendin demektir" buyurdu" şeklinde rivayet etti."
Diğer tahric: Tirmizi,
tahare 77; Nesai, tahare 149; lbn Mace, tahare 108.
AÇIKLAMA: Hadisten anlaşıldığına göre cünuplükten dolayı
gusül edecek olan kadının saç örgülerini çözmesine lüzum yoktur. Bu mevzuda
Hanefilerin görüşünü 248. hadiste açıklamıştık. Diğer mezheplerin görüşleri de
şöyledir:
Malikilere
göre: Saç kendi kendine kullanılmadan örülmüşse abdestte değil, sadece gusiılde
örgünün çözülmesi lazımdır. Saç üç veya daha fazla iplikle örülmüşse örgüler
hem abdest, hem de gusülde çözülmelidir. Bir veya iki iplikle örülmüş olup örgü
sert ve sıkı olursa, çözülmesi lüzumlu, aksi halde lüzumlu değildir. Bu
hükümlerde, yıkanan kişinin erkek veya kadın olması arasında fark olmadığı
gibi; yıkanma sebebinin de cünuplük veya hayız ve nifas olması arasında fark
yoktur.
Şafiilere
Göre: 248. hadisin şerhinde Nevevi'den naklen beyan edildiği gibi, su saçların
dibine ve iç kısmına ulaşıyorsa örgülerin çözülmesine lüzum yoktur, ama
ulaşmıyorsa örgülerin çözülmesi vacibtir. Hem erkek hem kadın için hüküm
aynıdır. Yıkanmayı gerekli kılan sebebler arasında da fark yoktur.
Hanbelilere
Göre: Yıkanma hayız ve nifastan dolayı ise, kadının saç örgülerini çözmesi
vacibtir. Cenabetten dolayı yıkanılıyorsa ve örgü çözülmeden saçlar ıslanıyorsa
çözülmesine ihtiyaç yoktur, Hanbelilerden bazıları cünupluktan veya hayız ve
nifastan dolayı yıkanmak arasında fark gözetmemişler ve saç örgülerini çözmeyi
gerekli görmemişlerdir.
Hanefilere
göre daha evvel belirttiğimiz gibi, kadınların saç örgülerini çözmesi gerekmez.
Erkeklerin ise, sahih kavle göre, çözmesi gerekir.
Saç
örgülerinin çözülmesini şart koşmayanlar, örgülerin çözülmesine işaret eden
hadisleri vücuba değil de mendubiyete hamletmişlerdir. Nitekim Darakutni'nin
Sünen'indeki rivayette örgülerin açılması ile birlikte hıtmi ve üşnan (çöven)
kullanılmasının zikredilmesi bu te'vili desteklemektedir.
Müslim,
İbn Mace ve Ahmed b. Hanbel'in rivayet ettikleri şu haber de Örgüleri çözmenin
farz veya vacip olmadığına işaret eder. Hz. Aişe (r.a)'ye Abdullah ibn Amr'in,
kadınlara yıkandıklarında saç örgülerini çözmelerini emrettiği haberi gelince,
şöyle demiştir: "Hayret, madem ki İbn Amr, kadınlara saç örgülerini
çözmelerini emrediyor, başlarını tıraş etmelerini de emretse ya! Ben Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem)'le beraber bir kaptan yıkanır, başıma üç avuçtan
daha fazla su dökmezdim."
Hadisteki
"başına üç defa su dökersin" ifadesinin manası, üç defa dökmekle
suyun saçların dibine vardığına dair zann-ı galib hasıl olmasıdır. Aksi halde
daha çok su dökmek gerekir.